یک تعویق بلند برای بیدبلند!/ تحریم؛ نقابی برای پوشش دلایل اصلی

پتروتحلیل- سعیده جلادتی: روزهای گرم تیرماه در شرایطی به پایان رسید که از راه‌اندازی پروژه پالایش گاز بیدبلند 2 خبری نبود. پروژه‌ای که یک سال قبل خبر تکمیل 90 درصدی آن اعلام شد و تقریبا یک باور قطعی ایجاد شده بود که تیرماه به بهره‌برداری نهایی می‌رسد اما برخی از ادعاها، تحریم را دلیل عدم راه‌اندازی عنوان می‌کند. این در حالی است که برخی از مسئولان با طرح دلایلی غیر از تحریم، توجیه تحریم را کمرنگ کرده‌اند.

به گزارش «پتروتحلیل»، یک تعویق 7 ماهه سبب شد تا یک بررسی گذرا اما عمقی، نشان دهد که چه دلایلی پشت پرده موانع و مشکلات راه‌اندازی یک پالایشگاه در در 20 کیلومتری بهبهان است! شرکت پالایش گاز بیدبلند خلیج فارس بارها در رسانه‌ها خبری شد و روند پیشرفت آن به اطلاع فعالان این حوزه رسید.

گذری بر یک پروژه 17 ساله!

پروژه پالایشگاه بیدبلند 2 در سال 79 تعریف و به مناقصه رفت که 5 شرکت کاستین انگلستان با 10 درصد، دراگوس اسپانیا 30 درصد، سازه 30 درصد و جهان پارس 30 درصد شروع به کار کرد و کاستین انگلیس نیز به عنوان لیدر انتخاب شد.

طبق اظهارات محمود امین‌نژاد مدیرعامل شرکت پالایش گاز بیدبلند خلیج فارس در سال گذشته و در جمع خبرنگاران، پالایشگاه طی 15 سال از زمان تعریف به دلیل محدودیت‌های بین‌المللی و مالی 18 درصد پیشرفت داشت و به همین دلیل سال 94 از سوی وزارت نفت تصمیم گرفته شد که صنایع بالادست و پایین‌دست تحت یک مدیریت واحد باشند که از این رو یک پیشرفت 92 درصدی اتفاق افتاد.

لازم به تاکید است که در صورت راه‌اندازی پالایشگاه گاز بیدبلند 2، تزریق روزانه 48 میلیون متر مکعب گاز شیرین (متان) به شبکه اتفاق می‌افتد و با ظرفیت پالایش63 تا 65 درصد، به درآمد سالانه 700 میلیون دلار خواهد رسید.

همچنین بر اساس گزارش‌های رسیده، مشخص شد که این پروژه از بهمن 95 تا بهمن 97 به پیشرفت 92 درصدی رسیده بود و هر یک درصد پیشرفت 30 میلیون دلار هزینه در بر داشته است.

نکته قابل تامل به اظهارات مدیرعامل پالایشگاه بیدبلند در سال گذشته مربوط می‌شود که اعلام کرده بود: «ما اکنون نیاز به تجهیزی نداریم که بگوییم گرفتار تحریم هستیم و مانع از راه‌اندازی پروژه می‌شود؛ لذا پالایشگاه سال 98 به افتتاح خواهد رسید.»

امین نژاد حتی در بخش دیگری از اظهارات خود پیش از این گفته بود که «اصلی ترین تجهیز این پالایشگاه، کمپرسورهاست و ۲۰ کمپرسور از شرکت زیمنس آلمان تهیه شد و چون سفارش آنها به بیش از دو سال گذشته بازمی گردد، عمده این تجهیزات وارد شده و مشکلی در دوره تحریم‌ها نداریم، البته باید گفت که ۶۵ درصد تجهیزات مورد استفاده در این پروژه از بخش داخلی تهیه شده است!»

یک پایان گرم بدون راه‌اندازی

همانگونه که در ابتدای گزارش عنوان شد، موعد راه‌اندازی پالایشگاه بیدبلند، در یکی از گرمترین ماه‌های سال یعنی تیر امسال بود اما این اتفاق نیفتاد. طرح چرایی عدم راه‌اندازی پالایشگاه از سوی «پتروتحلیل» به ادعایی از یک منبع آگاه رسید و در آن «تحریم» دلیل اصلی عنوان شد!

این منبع آگاه معتقد است، تحریم نه تنها کار باعث ایجاد خلل در کار پالایشگاه بیدبلند شد، بلکه غالب مجموعه‌های فعال در صنایع پایین دستی و بالادستی پتروشیمی را با مشکل مواجه کرد.

پیشرفت پروژه چیز دیگری گواه می‌داد

اسدالله قره‌خانی عضو کمیسیون انرژی مجلس در واکنش به عدم راه‌اندازی پروژه پالایشگاه گاز بیدبلند 2، به «پتروتحلیل» به سابقه بازدید از این پروژه اشاره و اظهار کرد: طی بازدیدی که تقریبا در یک سال گذشته با اعضای کمیسیون انرژی از این پروژه داشتیم، شاهد پیشرفت و فعالیت خوبی بودیم. فازهای مختلف آن رو به اتمام بود و بهره‌برداری آن نیز در آینده نزدیک نوید داده شده بود.

وی در توضیح بیشتر گفت: عمده کارها انجام شده است اما گاهی به عنوان مثال کاتالیست بلوکه می‌خواهد که در فرایند تولید از آن استفاده کنند یا کمپرسورهایی که برای فرایند تولید به آنها نیاز است و همچنین محدودیت دسترسی به سیستم‌های های‌تک در پاره ای از مواقع، سبب بروز مشکلاتی برای رسیدن به نتیجه نهایی می‌شود.

هر چه بامش بیش؛ برفش بیشتر

قره‌خانی تصریح کرد: بدون شک بسیاری از آنچه که برای پروژه مذکور مورد نیاز بوده، انجام شده اما با توجه به بزرگی پروژه، یک فرایند کاری حساس، پیچیده و علمی برای آن وجود دارد که باعث اختلالات جزئی می‌شود. به عنوان مثال گاهی در ارتباط با پیش تولید و دوره‌های آزمایشی و اینکه به مرحله تنظیم برسند و آزمایش‌های مختلفی را پشت سر بگذارند، با مشکل مواجه شده است. حتی انجام برخی کارها به صورت ناخواسته از سوی برخی شرکت‌ها و همچنین مسائلی مانند بی‌انضباطی یک شرکت در زمان به موقع تحویل اجناس و یا تعهدات مالی و در نهایت بروز تخلفاتی در این حوزه، راه‌اندازی این پروژه را به تعویق انداخته است.

نماینده مردم علی‌آباد کتول خاطرنشان کرد: با توجه به حجم پروژه بیدبلند، بروز این مشکلات و اتفاقات رایج و معمول است.

وی همچنین یادآور شد که بیدبلند یک مگاپروژه بوده و در طول ساخت آن، تغییرات مدیریتی و سهامداری، باعث بروز اتفاقاتی در آنجا شده که به زمان خوردن پروژه را تشدید کند. به عنوان نمونه، در بازه‌ای از زمان، مجموعه انرژی سپهر بوده و مالکیت، سهامداری و سرمایه‌گذاری و بانک‌های عاملی که داشته‌اند به این شکل نبوده‌اند که تمام آنها مربوط به یک شرکت باشد. لذا عوامل متعددی با تغییر مواجه شده بودند و بخشی از طولانی شدن کار به واسطه تغییراتی بوده که در سهامداری، مالکیت و پیمانکاری آن اتفاق افتاده است.

زمان کافی برای فرار از تحریم‌های ترامپ داشتند

قره‌خانی در واکنش به ادعایی مبنی بر اینکه تحریم منجر به تعویق 7 ماهه برای راه‌اندازی پروژه پالایشگاه بیدبلند 2 شده است، گفت: اینکه تا چه اندازه به تحریم‌ها مربوط می‌شود، اگر یک بررسی کوتاه به قبل از انتخاب ترامپ به عنوان رییس‌جمهور آمریکا داشته باشیم، متوجه گوشزدهای او بودیم که از اقدامات اخیر خود خبر اولیه برای تحریم صنایع مختلف از جمله پتروشیمی را داده بود و مدیر هوشمند در چنین بزنگاهی، می‌تواند در همان زمان با در نظر گرفتن برنامه‌های جایگزین، به مبارزه با این شرایط برود.

به گفته این عضو کمیسیون انرژی مجلس، مدیران بیدبلند هم می‌توانستند اجناس و تجهیزاتی که برایشان اولویت داشت و باید زودتر تهیه می‌کردند تا با تحریم مواجه نشوند را همان زمان انجام می‌دادند. البته در برخی مواقع، موضوعاتی مانند موضوع نصب را بهانه می‌کنند که این را می‌توانند با متخصصان داخلی خود یا متخصصان داخلی سایر شرکت‌ها که بعضا با کشورهای خارجی در ارتباط هستند، استفاده کنند. لذا این دلیل پذیرفته شده نیست که برای آن تجهیزات معطل بماند و به نظر می‌رسد عدم راه‌اندازی این پروژه، بیشتر به دلایلی که گفته شد، مربوط می‌شود.

مدیر ناکارآمد برای زمین زدن یک پروژه کلان کفایت می کند

فریدون احمدی نایب رئیس کمیسیون صنایع و معادن مجلس نیز در تکمیل این اظهارات، در واکنش به عدم راه‌اندازی به موقع پروژه پالایش گاز بیدبلند 2، با تکمیل اظهارات قره‌خانی گفت: از قرار معلوم دستگاه مادر این شرکت وزارت نفت است. بر این اساس معمولا شرکت‌های مهندسی ناظر متخصص بر آنها نظارت دارد و کنترل پروژه را انجام می‌دهند و کمی جای تعجب است که چرا موفق به راه‌اندازی این پروژه در ماه گذشته نشده‌اند.

وی گفت: عدم راه‌اندازی پروژه‌ها می‌تواند به بحث‌های کلان مدیریتی مربوط شود اما در کنار آن، کشور ما با مشکلاتی دست و پنجه نرم می‌کند که شاید سایر کشورها با آن مواجه نیستند و این مشکلات در برخی مقاطع به طور ویژه خود را نشان می‌دهد.

احمدی افزود: یک هلدینگ ممکن است از خرید یکی از قطعات هر چند کوچک اما تاثیرگذار تا پرداخت هزینه‌ها و روش تجهیز صنایع با مشکل مواجه شود.

وی با یادآوری این نکته که شرایط کشور ما را هیچ کشوری در دنیا ندارد، گفت: ما باید از گردنه‌ها را عبور کنیم و از عهده تحریم‌ها برآییم.

احمدی در پاسخ به این سوال که آیا می‌توان تمام اتفاقات را به تحریم نسبت داد؟ گفت: خیر، بخشی از اتفاقات ناشی از تحریم است اما تحریم‌ها تاثیرگذار هستند. شما گاهی مشاهده می‌کنید که یک کار به ظاهر بی‌اهمیت، تبدیل به یک گلوگاه برای پروژه‌ می‌شود. مصداق آن را در صنعت خودرو شاهد هستیم که چند هزار قطعه دارد و همه آن ممکن است به دلیل عدم وجود یکی از قطعات، در خط تولید متوقف شود. لذا پروژه‌های پتروشیمی هم فارغ اینکه تا چه حد حساس هستند، بالاخره در زنجیره باید کنار هم قرار گیرند.

نایب رئیس کمیسیون صنایع و معادن مجلس خاطرنشان کرد: ممکن است 99 درصد از پروژه پیش رفته باشد اما به خاطر یک درصد کار متوقف شود. لذا یک درصد باقی مانده، یک واقعیت غیرقابل کتمان است. نماینده مردم زنجان در مجلس دلیل عمده دیگر که زمینه‌ساز این اتفاق شده است را به روابط افراد و مدیریت‌ها، مرتبط دانست و تاکید کرد: ما می‌توانیم هزار و یک دلیل برای راه‌اندازی با تاخیر پروژه‌ها داشته باشیم که تمام واقعیت را نمی‌توان شفاف بیان کرد اما همواره در پروژه‌ها مواردی دخیل است که در فضای مدیریتی ناخواسته ایجاد شده است و هر یک از آنها سهم قابل توجهی دارند.

تاثیر لابی‌گری وکلای ملت بر حضور مدیران ناکارآمد!

احمدی همچنین با نقد بر مدیریت نیز گفت: مدیران سفارشی، آقازاده‌ها و مدیران فاقد تخصص کافی و بی‌سوادی که با لابی‌گری یا تخصص‌های بی‌ربط وارد یک صنعت می‌شوند نیز در فرآیند پروژه‌های بزرگ پتروشیمی نقش دارند.

وی با بیان مثلی پیرامون این موضوع، گفت: به فردی می‌گفتند چرا تیراندازی نکردی؟ گفت به هزار و یک دلیل. گفتند یکی از دلایل را بگو. گفت فشنگ نداشتم. حالا هم برای زمین زدن پروژه‌های کلان، همین مدیران ناکارآمد کفایت می‌کند.

احمدی در پاسخ به این سوال که آیا مجلس می‌تواند ورود کند و یا توسط گزارشی از شخص سوم، موضوع را بررسی کند؟ گفت: خیر زیرا مجلس هم به دلیل لابی‌گری نمایندگان باعث تاکید بر وجود مدیران ناکارآمد شده است.

به گفته این نماینده مجلس، لابی‌های نمایندگان در مدیریت افراد یکی از دلایل اصلی ناکارآمدی مدیریت شرکت‌های کلان و تاثیرگذار است.

حال باید دید که پالایشگاه بیدبلند می‌تواند در سریع‌ترین زمان، با راه‌اندازی به رسالت خود مبنی بر حذف آلایندگی و ایجاد ارزش افزوده برای گازهای همراه نفت دست یابد یا این رسالت باز هم با گذر زمان مواجه می‌شود!؟