اعمال سقف قیمتی بر نفت روسیه می‌تواند موجب فاجعه در عرضه شود

پتروتحلیل-ایده گروه 7 در جهت اعمال سقف قیمتی بر نفت روسیه از لحاظ تئوریک هوشمندانه به نظر می‌رسد، اما در عمل نابسامانی به بار آورده و به طور بالقوه قیمت‌های نفت را صعودی خواهد کرد. جلوگیری از سیر صعودی قیمت‌های نفت دقیقاً هدف اصلی سقف قیمتی می‌باشد، زیرا قصد دارد جریان نفت روسی را با قیمت‌های پایین‌تر تداوم ببخشد.

هفته هاست که گروه 7 در مورد معافیت نفت روسیه از بیمه دریانوردی و ممنوعیت تامین مالی، تنها در صورتی که این نفت در یا زیر قیمتی مشخصی معامله شدهکه هنوز بر سر آن به توافق نرسیده‌اند، بحث و بررسی می‌کند.  

این امر مستلزم همکاری‌های بسیار با تامین‌کنندگان مالی و بیمه دریانوردی واقع در اتحادیه اروپا، ایالات متحده و بریتانیا می‌باشد. اما ساده‌ترین بخش این اقدام اعمال سقف قیمتی است. روسیه می‌تواند تلاش‌های قبلی خود مبنی بر توافق با نفتکش‌ها و بیمه‌کنندگان غیرغربی را برای حمل نفت و محصولات‌اش به سرانجام برساند. یا پوتین می‌تواند به قول خود عمل کرده و کل عرضه انرژی از جمله نفت خام، سوخت‌ها، گاز طبیعی، و زغال سنگ را به تمام کشورهایی که با این طرح موافقت می‌کنند، متوقف کند.

در هر صورت، پس از اجرایی شدن ممنوعیت‌های اتحادیه اروپا بر نفت روسیه - که مبحث سقف قیمتی را شامل نمی‌شود - در پایان سال، قیمت‌های نفت به احتمال قوی صعودی خواهند شد.

روسیه با استفاده از ناوگانی از نفتکش‌ها و خدمات دریانوردی غیرغربی، به فروش نفت خود به خریداران آسیایی به مانند هند و چین ادامه داده، و در این بین عرضه به غرب را محدود خواهد کرد. بگفته تحلیل‌گران، همچنین پیش‌بینی می‌شود روسیه با استفاده از برگی از کتاب راهنمای ایرانی شامل خاموش کردن فرستنده‌ها و/یا پنهان کردن مبدأ نفت، صادرات مخفیانه خود را افزایش دهد.

بگفته جان ون شایک و امیلی مردیت از Energy Intelligence، با این وجود، ناوگان غیرغربی که روسیه می‌تواند به آن متکی شود ناکافی هستند.

بگفته آن‌ها، در صورتی که روسیه از استفاده از هرگونه خدمات دریانوردی کشورهای مرتبط با گروه 7 اجتناب کند، «نفت روسیه باید با نفتکش‌های غیرغربی ارسال شده - که البته شناورهای کافی برای مدیریت کردن میلیون‌ها بشکه نفت روسی وجود ندارد.»

«نتیجه: نفت کمتر، قیمت‌های بالاتر، و درد کمتر برای روسیه.»

براساس داده‌های Energy Intelligence، نفت روسی که به آسیا صادر شده، از طریق خاور دور و با استفاده از نفتکش‌های روسی یا آسیایی صورت می‌گیرد. اما براساس ارزیابی‌ها، روسیه روزانه 4.5 میلیون بشکه نفت از طریق بنادر قطب شمال، دریای بالتیک، و دریای سیاه صادر کرده که عمده آن از طریق شناورهای مرتبط با اتحادیه اروپا صورت می‌گیرد. پیدا کردن نفتکش‌ها و پوشش بیمه‌ای غیرمرتبط با اتحادیه اروپا، گروه 7، یا کشورهایی که احتمالاً به مکانیسم سقف قیمتی می‌پیوندند، برای آن میزان نفت می‌تواند امری غیرممکن باشد.

گروه 7 در اوایل سپتامبر تصریح کرد که آن‌ها «ممنوعیت جامع خدماتی که حمل و نقل دریایی نفت خام و محصولات نفتی روسیه در سطح جهانی را امکان پذیر کرده (ارائه چنین خدماتی تنها در صورتی مجاز خواهد بود که نفت و فرآورده‌های نفتی روسیه در یا زیر قیمت به کشورهای پایبند و مجری قوانین سقف قیمتی فروخته شود») نهایی سازی و اعمال خواهند کرد.

در رابطه با این امر، وزارت خزانه‌داری آمریکا در هفته گذشته اشاره داشت که سیاست سقف قیمتی سه هدف را دنبال می‌کند: تداوم تامین مطمئن دریابرد نفت روسیه به بازارهای جهانی؛ کاهش فشار صعودی بر قیمت‌های انرژی؛ و کاهش درآمدهای نفتی روسیه بعد از این‌که تهاجم این کشور به اوکراین منتج به تورم قیمت‌های انرژی در سطح جهان شد.»

بگفته تحلیل‌گران، در حالی که این طرح از نظر تئوریک هوشمندانه به نظر می‌رسد، سقف قیمتی می‌تواند با ایجاد اختلال مجدد در جریان‌های تجاری (نفتکش‌ها محدود هستند)، و کاهش صادرات نفت روسیه، منتج به افزایش قیمت‌های نفت شود.

آژانس بین‌المللی انرژی در گزارش خود در هفته گذشته گفت، همزمان با اعلام محدودیت‌های اتحادیه اروپا، بازار جهانی نفت باید خود را برای از دست دادن 2.4 میلیون بشکه در روز آماده کند. 1.4 میلیون نفت و 1 میلیون محصولات نفتی دیگر باید مقاصد جدیدی را پیدا کرده، که همین امر می‌تواند منتج به افت شدیدتر در صادرات و تولیدات روسیه شود. آژانس بین‌المللی انرژی پیش‌بینی می‌کند تولیدات نفت روسیه در فوریه 2023 با افت 1.9 میلیون بشکه‌ای نسبت به فوریه سال جاری به 9.5 میلیون بشکه در روز افت کنند.

و سپس بحث تهدید واقع‌گرایانه از سوی پوتین در رابطه به توقف فروش نفت و دیگر محصولات انرژی به کشورهایی که به طرح سقف قیمتی بر نفت روسیه پیوسته‌اند، مطرح می‌شود.

بیارن شیلدروپ، تحلیلگر ارشد کالا در بانک SEB، اوایل هفته گذشته گفت: «ما بر این باوریم که پوتین و روسیه نسبت به این بیانیه اقدامات لازم را صورت داده و به جای پذیرش هرگونه سقف قیمتی، صادرات را کاهش خواهند داد. در نتیجه این امر، روسیه با دو مشکل بزرگ محدودیت مشتریان و ارسال محموله‌های خود مواجه خواهد شد.»

شیلدروپ افزود: «طرح سقف قیمتی که در حال حاضر به واقعیت نزدیک است، با احتمال قریب به یقین منتج به سیر بسیار صعودی قیمت‌های نفت خواهد شد.»

تحلیل‌گر اشاره داشت، علیرغم نگرانی‌ها از بخش تفاضا به دلیل قرنطینه‌های کووید چین و کندی اقتصاد جهانی، مکانیسم سقف قیمتی «می‌تواند برای عرضه فاجعه‌بار بوده و هر گونه ضعف تقاضای نفت خام را تحت‌الشعاع قرار دهد.»