نگاه پاکستان به شرق آسیا به دنبال کاهش عرضه بنزین ایران

پتروتحلیل-افت اخیر صادرات بنزین ایران هشداری به بازار غرب آسیا فرستاد، و واردکنندگان اصلی نظیر پاکستان را مجبور کرد تا برای تامین نیاز خود به بازار آسیا-اقیانوسیه چشم داشته باشند.

به دنبال انتقال دولت حسن روحانی به مجموعه ابراهیم رئیسی، صادرات بنزین ایران در ماه‌های ژوئیه و اوت تقریباً متوقف شد. دستور وزارت نفت برای کاهش صادرات به دلیل تضمین تکمیل بودن تانکرهای ذخیره در پایانه‌های توزیع و صادرات در آغاز به کار دولت جدید، عاملی مهم در رابطه با این اتفاق بود.براساس گفته‌های منابع بازار به آرگوس، از آنجایی‌که بسیاری از شرکت‌های صادراتی محصولاتِ پالایشگاهی در دولت قبل، راه را برای موسسات وابسته به دولت جدید فراهم کرده تا این چالش را در مواجهه با تحریم‌ها بپذیرند، شاهد تغییر سیاست‌های مراقبتی بودیم.

براساس ارزیابی‌های تاجران، پیش از افت صادرات در این سه ماهه، تقریباً 300 تا 500000 تن در ماه بنزین ایرانی به بندرهای فجیره، حمریه و جبل علی امارات می‌رسید. بعد از اختلاط این بنزین، مقدار زیادی از آن مجدداً به پاکستان صادر می‌شد، که در ماه‌های اخیر به میزان قابل‌توجهی کاهش یافته است. یکی از تاجران گفت: «دیگر خبری از این واحدهای اختلاط نیست و تانکرهای آن‌ها خالی است. بشکه‌های ایرانی از ژوئیه به خاک پاکستان نرسیده‌اند.»

در زمان مشابه، قاچاق زمینی سوخت از ایران به پاکستان نیز پیچیده شده است. براساس ارزیابی‌های شرکت مشاوره‌ای اف‌جی‌ای، در سال گذشته در همین مسیر به طور میانگین روزانه 20000 بشکه قاچاق بنزین صورت می‌گرفت. اما دولت پاکستان در جهت جلوگیری از تجارت غیرقانونی، سهمیه‌ای اعمال کرده است که براساس آن روزانه تعداد مشخصی از تریلی‌ها مجاز به عبور از مرز هستند، و جو ناآرامی برای جوامع مرزنشینی که سال‌ها از تجارت غیرقانونی بهره‌مند شدند، به وجود آورده است. براساس برنامه‌ریزی‌های صورت گرفته، پاکستان تا پایان سال فنس‌کشی در مرز خود با ایران را تکمیل می‌کند. دولت دو کشور در آوریل تفاهم‌نامه‌ ابتدایی را امضا کردند، تا برای توسعه تجارت قانونی «بازارهای مرزی» دایر کنند، اما نحوه فعالیت این بازارها همچنان نامشخص است.

پاکستان معمولاً برای تامین حدود 70 درصد از نیازهای بنزین خود به واردات متکی است. براساس داده‌های شرکت وورتکسکا، واردات بنزین کشور در ماه‌های ژوئیه و اوت به ترتیب در میزان‌های 440000 تن و 515000 تن قرار گرفت. انتظار می‌رود 641000 تن در این ماه وارد مرزهای کشور شود. اما در زمان مشابه، واردات از امارات متحده عربی به میزان قابل‌توجهی کاهش یافته است – از 339000 تن در ژوئن به 246000 تن در ژوئیه و 142000 تن در ماه گذشته کاهش یافت. و همچنین انتظار می‌رود واردات در ماه جاری، تنها به 85000 تن برسد. 

نگاه ها به شرق آسیا

عرضه‌کنندگان در آسیا-اقیانوسیه به مانند چین از افت صادرات بنزین ایرانی بهره‌مند شده‌اند. از آنجایی‌که پاکستان استانداردهای بنزین خود را در 1 اوت به یورو 5 ارتقاء داد، به بازار فروش جدید مناسبی برای بنزین چینی بدل شده است. اکثر محموله‌های بنزین چین اکسیژنه و کم‌گوگرد بوده و با استانداردهای جدید پاکستان همخوانی دارند.

بگفته تاجران، از زمان تغییر استانداردها توسط پاکستان، میزان بنزین صادراتی چین به این کشور افزایش یافته، و محموله‌های بیشتری در لیست بارگیری ماه سپتامبر قرار گرفته‌اند. صادرات سنگاپور به پاکستان نیز بسیار اندک است. یکی از مقامات دولتی سنگاپور گزارش داد که در هفته گذشته محموله‌ای با میزان 465000 بشکه به پاکستان صادر شد. 

پاکستان تنها کشوری نیست که مجبور به معامله با شرق آسیا شده است. همزمان با اقتصاد آربیتراژ نامطلوب برای واردات از غرب کانال سوئز، عراق اخیراًمناقصه کوتاه‌مدتی به شرکت‌های چینی یونیپک و سینوکم اهداء کرد. محموله‌هایی که از سنگاپور به غرب آسیا ارسال شده، قیمت‌های بنزین را تا میزانی حمایت کرده است. قیمت‌های بنزین اکتان 92 آرگاس در 17 سپتامبر به برتری قیمتی 7.16 دلار در هر بشکه‌ای نسبت به نفت برنت رسیدند، درحالی‌که این میزان در 1 سپتامبر در میزان 6.48 دلار در هر بشکه قرار داشت.