بدون کمک به کشورهای تولیدکننده نفت، برآیند انتشار صفر تا سال 2050 یک امید واهی است!

پتروتحلیل-برای رسیدن به اهداف اقلیمی و اجتناب از فروپاشی اقتصادی، کشورهای نظیر عراق در جهت حرکت به به سمت انرژی پاک احتیاج به حمایت دارند.

در غرب آسیا و شمال آفریقا، گرمایش زمین دیگر یک تهدید نیست بلکه واقعیت دردناک امروز ماست. افزایش دما کمبود آب را تشدید کرده است. براساس ارزیابی‌ها، دمای عراق هفت برابر سریع‌تر نسبت به میانگین جهانی در حال افزایش است. کشورهای این منطقه تنها تحت تاثیر افزایش دمای جهانی نیستند: با توجه به مرکزیت آن‌ها حول بازارهای نفت و گاز جهانی، اقتصادشان نسبت به حرکت از سوخت‌های فسیلی به سمت منابع انرژی پاک، آسیب‌پذیر است. این امر بسیار ضروری است که صدای عراق و کشورهایی با وضعیت مشابه در کنفرانس تغییرات اقلیمی سازمان ملل متحدد در ماه نوامبر در شهر گلاسگو شنیده شود.

برای این‌که در برابر بدترین تاثیرات تغییرات اقلیمی شانسی داشته باشیم، جهان باید از پایه شکل تولید و مصرف انرژی خود را تغییر داده, و زغال سنگ، نفت خام و گاز طبیعی کمتری بسوزاند. راهبرد جهانی ارائه شده اخیر آژانس بین‌المللی انرژی به سمت برآیند انتشار صفر تا سال 2050، نشان می‌دهد که تقاضای جهان برای نفت خام باید از بیش از 90 میلیون بشکه در روز به کمتر از 25 میلیون بشکه در روز کاهش یابد. این اتفاق منتج به افت 75 درصدی درآمدهای خالص اقتصادهای تولیدکننده نفت می‌شود، که بسیاری از آن‌ها تحت مدیریت بخش عمومی بوده،و به صادرات نفت و آن درآمدها متکی می‌باشند.

این جابجایی به سمت انرژی پاک که نتوانسته با کشورهای تولیدکننده سوخت‌های فسیلی و نیازهایشان ارتباط بگیرد، می‌تواند پیامدهای شدیدی برای امنیت منطقه‌ای و بین‌المللی و ثبات بازارهای انرژی جهانی داشته باشد. اگر درآمدهای نفتی کشورهای تولیدکننده پیش از تغییر موفق فضای اقتصادی آن‌ها افت کند، معاش با مشکل مواجه شده و نرخ فقر افزایش خواهد یافت. در این منطقه که جمعیت‌اش یکی از جوان‌ترین‌ها، و رشدش یکی از سریع‌ترین‌ها در دنیا می‌باشد، مشقت‌ اقتصادی و افزایش خطر بیکاری، آشفتگی و بی ثباتی گسترده‌تری را به وجود می‌آورد. 

فضای بحرانی‌که کرونا به وجود آورد باید برای ما درس عبرت شود. براساس ارزیابی‌ها نرخ فقر در عراق در سال 2020 دوبرابر شد. این امر عمدتاً در نتیجه کاهش درآمد نفتی کشور بود، زیرا قیمت‌های جهانی به دلیل آسیب شدید همه‌گیری به تقاضا، به شدت سقوط کردند. ما نمی‌توانیم اجازه دهیم معاش میلیون‌ها خانواده تحت سلطه نوسان‌های بازار غبر قابل پیش‌بینی نفت خام باشد.

اصلاح این فضا نیازمند به سیاست‌ها و سرمایه‌گذاری‌هایی است که این توان را به کشورهای تولیدکننده نفت و گاز به مانند عراق بدهد تا در آینده سرمایه و کار را به سمت صنایع تولیدی برده و بخش خصوصی را تهیج کنند. به واقع، این امر یکی از محرک‌های اصلی پشت سر گزارش رسمی دولت عراق برای اصلاح اقتصادی بود؛ آن‌ها به دنبال این هستند تا از پایه ذات اقتصاد عراق را تغییر داده، به بخش خصوصی اجازه دهند تا نقش بیشتری داشته باشد، اتکای کشور را به صادرات هیدروکربن کاهش داده و به نوسازی اقتصادی متعهد شوند، که بر سیاست‌ها و فناوری‌های معتبر متمرکز باشد. بخش انرژی با استفاده از ظرفیت گسترده منطقه برای تولید و عرضه انرژی پاک، می‌تواند نقش مهمی را بازی کند.

تدابیر کربن‌زدایی هر کشوری توسط شرایط خاص آن کشور شکل می‌گیرد. در عراق، تولید نفت و گاز، پیش از آن‌که توسط خودروها بسوزد یا برای تولید برق استفاده شود، 40 درصد از مجموع انتشار گازهای گلخانه‌ای را تشکیل می‌دهد. این امر اهمیت تعهد کشور به کاهش سوزاندن گاز –سوزاندن گازی که از چاه‌های نفت بیرون می‌آید، که بسیار غیرضروری و مضر است – را بیش از پیش افزایش می‌دهد. یک‌سری از فرصت‌ها برای کربن‌زدایی در دسترس‌تر هستند.

اگر استفاده از انرژی در سراسر صنایع، حمل و نقل و بخش ساخت و ساز عراق و دیگر کشورها هدف‌مندتر و موثرتر شود، این رشد تقاضای انرژی مهارگسیخته که کشورها در حال تجربه آن هستند، تا میزانی کنترل می‌شود. افزایش بهروه‌وری موثر از انرژی فواید دیگری نیز دارد: به این معنی که کشورهایی نظیر عراق دیگر لازم نیست تا به این اندازه برای افزایش سطح کلی تامین برق سرمایه‌گذاری کنند، و آن‌ها خواهند توانست با استفاده از آن سرمایه شغل‌های جدیدی در حوزه‌هایی نظیر ساخت و ساز ایجاد کرده و عملیات‌های نگهداری ساختمان‌های به روزتر را انجام دهند. گزارش اخیر آژانس بین‌المللی انرژی نشان می‌دهد، که با هر 1 میلیون دلار سرمایه‌گذاری برای بهره‌وری موثر از انرژی، تا 30 شغل ایجاد می‌شود. این اتفاق در کشور عراق با آن جمعیت جوان و سریع الرشد آن بسیار حیاتی است.

 انرژی تجدیدپذیر این توان را به کشورها می‌دهد تا بخش الکتریسیته پاک‌تر و مفید به فایده‌تری را به جای تکیه بر واردات سوخت‌های فسیلی پرهزینه و آلوده‌کننده، بسازند. بدترین واحدهای خورشیدی بالقوه در عراق تا 60 درصد انرژی خورشیدی مستقیم بیشتری نسبت به بهترین واحدهای آلمان دریافت می‌کنند. اما با این وجود، واحدهای خورشیدی که آلمان تا به امروز ساخته، دو و نیم برابر تمام واحدهای عملیاتی نفت و گاز و برق‌آبی عراق، ظرفیت تولید برق دارند. روز به روز انرژی خورشیدی نسبت به الکتریسیته تولیدی در واحدهای سوخت فسیلی در بسیاری از نقاط جهان، مقرون به صرفه‌تر می‌شود. در حال حاضر، پروژه‌های بزرگی در غرب آسیا و شمال آفریقا پیشتاز این تِرند هستند، اما بسیاری از کشورها نظیر عراق، برای سرمایه‌گذاری در منابع خورشیدی عظیم‌شان، نیاز به حمایت دارند. 

این امر سودهای اقتصادی سرشاری را نصیب کشور می‌کند. براساس آخرین تحلیل‌های آژانس بین‌المللی انرژی، ناتوانی عراق برای تامین کافیالکتریسیته برای برآورده کردن تقاضای داخلی در طی هفت سال گذشته، هزینه‌ای در حدود 120 میلیارد دلار روی دست آن‌ها گذاشته است. برق‌ها مکرر قطع می‌شود، و هزینه‌های بالای تامین برق از ژنراتورهای شخصی باعث تعطیلی بسیاری از تجارت‌های کوچک و متوسط شده است.

انرژی‌های تجدیدپذیر، به خصوص انرژی خورشیدی، با توجه به مقرون به صرفه بودنشان، و با توجه به این‌که این انرژی لازم برای خانه و تجارت‌های مردم ارزان‌تر و قابل اعتمادتر بوده، می‌تواند عراق را از این مشکلی که سال‌ها با آن دست و پنجه نرم می‌کند، رهایی دهد. سیاست‌گذران در عراق همچنین از نزدیک توسعه فناوری در بخش راکتورهای هسته‌ای کوچک به عنوان منبع دیگری از انرژی‌های کم کربن، را زیر نظر دارند. 

کشورهایی نظیر عراق نمی‌توانند به تنهایی این انتقال به سمت انرژی پاک را به نتیجه برسانند. اگر قرار باشد آن‌ها منابع اقتصادی، تخصص و سیاست‌ها را در اختیار انتقال اقتصاد خود به مسیری منصفانه و مقرون به صرفه قرار دهند، به حمایت بین‌‌المللی احتیاج خواهند داشت. در غیر این‌صورت، این مسیر به سمت برآیند انتشار صفر و امنیت بازارهای انرژی جهانی هر دو به خطر می‌افتد.  

تدابیر کربن‌زدایی هر کشوری توسط شرایط خاص آن کشور شکل می‌گیرد. در عراق، تولید نفت و گاز، پیش از آن‌که توسط خودروها بسوزد یا برای تولید برق استفاده شود، 40 درصد از مجموع انتشار گازهای گلخانه‌ای را تشکیل می‌دهد. این امر اهمیت تعهد کشور به کاهش سوزاندن گاز –سوزاندن گازی که از چاه‌های نفت بیرون می‌آید، که بسیار غیرضروری و مضر است – را بیش از پیش افزایش می‌دهد. یک‌سری از فرصت‌ها برای کربن‌زدایی در دسترس‌تر هستند.

اگر استفاده از انرژی در سراسر صنایع، حمل و نقل و بخش ساخت و ساز عراق و دیگر کشورها هدف‌مندتر و موثرتر شود، این رشد تقاضای انرژی مهارگسیخته که کشورها در حال تجربه آن هستند، تا میزانی کنترل می‌شود. افزایش بهروه‌وری موثر از انرژی فواید دیگری نیز دارد: به این معنی که کشورهایی نظیر عراق دیگر لازم نیست تا به این اندازه برای افزایش سطح کلی تامین برق سرمایه‌گذاری کنند، و آن‌ها خواهند توانست با استفاده از آن سرمایه شغل‌های جدیدی در حوزه‌هایی نظیر ساخت و ساز ایجاد کرده و عملیات‌های نگهداری ساختمان‌های به روزتر را انجام دهند. گزارش اخیر آژانس بین‌المللی انرژی نشان می‌دهد، که با هر 1 میلیون دلار سرمایه‌گذاری برای بهره‌وری موثر از انرژی، تا 30 شغل ایجاد می‌شود. این اتفاق در کشور عراق با آن جمعیت جوان و سریع الرشد آن بسیار حیاتی است.

انرژی تجدیدپذیر این توان را به کشورها می‌دهد تا بخش الکتریسیته پاک‌تر و مفید به فایده‌تری را به جای تکیه بر واردات سوخت‌های فسیلی پرهزینه و آلوده‌کننده، بسازند. بدترین واحدهای خورشیدی بالقوه در عراق تا 60 درصد انرژی خورشیدی مستقیم بیشتری نسبت به بهترین واحدهای آلمان دریافت می‌کنند. اما با این وجود، واحدهای خورشیدی که آلمان تا به امروز ساخته، دو و نیم برابر تمام واحدهای عملیاتی نفت و گاز و برق‌آبی عراق، ظرفیت تولید برق دارند. روز به روز انرژی خورشیدی نسبت به الکتریسیته تولیدی در واحدهای سوخت فسیلی در بسیاری از نقاط جهان، مقرون به صرفه‌تر می‌شود. در حال حاضر، پروژه‌های بزرگی در غرب آسیا و شمال آفریقا پیشتاز این تِرند هستند، اما بسیاری از کشورها نظیر عراق، برای سرمایه‌گذاری در منابع خورشیدی عظیم‌شان، نیاز به حمایت دارند.

این امر سودهای اقتصادی سرشاری را نصیب کشور می‌کند. براساس آخرین تحلیل‌های آژانس بین‌المللی انرژی، ناتوانی عراق برای تامین کافی الکتریسیته برای برآورده کردن تقاضای داخلی در طی هفت سال گذشته، هزینه‌ای در حدود 120 میلیارد دلار روی دست آن‌ها گذاشته است. برق‌ها مکرر قطع می‌شود، و هزینه‌های بالای تامین برق از ژنراتورهای شخصی باعث تعطیلی بسیاری از تجارت‌های کوچک و متوسط شده است.

انرژی‌های تجدیدپذیر، به خصوص انرژی خورشیدی، با توجه به مقرون به صرفه بودنشان، و با توجه به این‌که این انرژی لازم برای خانه و تجارت‌های مردم ارزان‌تر و قابل اعتمادتر بوده، می‌تواند عراق را از این مشکلی که سال‌ها با آن دست و پنجه نرم می‌کند، رهایی دهد. سیاست‌گذران در عراق همچنین از نزدیک توسعه فناوری در بخش راکتورهای هسته‌ای کوچک به عنوان منبع دیگری از انرژی‌های کم کربن، را زیر نظر دارند.

کشورهایی نظیر عراق نمی‌توانند به تنهایی این انتقال به سمت انرژی پاک را به نتیجه برسانند. اگر قرار باشد آن‌ها منابع اقتصادی، تخصص و سیاست‌ها را در اختیار انتقال اقتصاد خود به مسیری منصفانه و مقرون به صرفه قرار دهند، به حمایت بین‌‌المللی احتیاج خواهند داشت. در غیر این‌صورت، این مسیر به سمت برآیند انتشار صفر و امنیت بازارهای انرژی جهانی هر دو به خطر می‌افتد.

مترجم: رامین کریمی