چرا در ماه‌های آخر، روحانی صادرات بنزین ایران را کاهش داد؟

پتروتحلیل-بگفته منابع بازار، صادرات بنزین ایران در ماه‌های ژوئیه و اوت به دستور دولت سابق مبنی بر تکمیل مخازن ذخیره سوخت در همه پایانه‌های توزیع و صادرات، تقریباً متوقف شد.

براساس داده‌های شرکت اف‌جی‌ای صادرات ایران در ژوئیه در میزان 10000 بشکه در روز بوده است، و در اوت احتمالاً در میزان 8000 بشکه در روز قرار گرفته باشد. به دستور وزارت نفت ایران، جریان صادراتی به جزء محموله‌های کوچک یا صادرات زمینی، کاهش یافت. صادرات ایران در نیمه اول 2021، 167000 بشکه در روز بود.

بگفته منابع بازار، دستور افزایش ذخایر تا حداکثر میزان ممکن، احتمالاً به دلیل تاکید دولت حسن روحانی بر موفقیت در پیشروی از واردکننده خالص بنزین به صادرکننده آن بوده است. در 5 اوت، روحانی ریاست جمهوری را به ابراهیم رئیسی تحویل داد.

آن زمان که روحانی رئیس جمهور شد، ایران در نتیجه تحریم‌های آمریکا، اتحادیه اروپا و سازمان ملل که واردات ایران را با مشکلات زیادی مواجه کرده بود، با مسئله عمده کمبود بنزین دست و پنجه نرم می‌کرد. ایران در سپتامبر 2013 در حدود 400000 بشکه در روز و نزدیک به 85 تا 90 درصد از نیاز داخلی خود را تولید کرد. 

آن شرایط تغییر کرده است. در طی سال‌های ریاست روحانی، ایران سرمایه‌گذاری زیادی در افزایش ظرفیت تولیدات خود کرده است، تا نه تنها به خود‌اتکایی برسد، بلکه در اوایل سال 2019 به صادرکننده خالص بنزین تبدیل شود. این اتفاق بسیار مهمی بود که به دولت تهران کمک کرد تا تحریم‌هایی که مجدداً در مه 2018 اعمال شدند را مدیریت کند. صادرات بنزین ایران از آن زمان رویه صعودی داشته است.

حس غرور

بگفته ایمان ناصری، مدیر بخش غرب آسیا شرکت اف‌جی‌ای: «تحویل کشور از واردکننده بنزین به صادرکننده آن، و همچنین تحویل مخازن پری که خالی تحویل گرفته شده بود، همراه با حس غروری برای دولت روحانی می‌باشد.»

اما احتمال نمی‌رود این کاهش صادرات بیش از این ادامه‌دار باشد، و انتظار می‌رود زمانی‌که دولت رئیسی کار را در دست بگیرند، صادرات مجدد افزایش یابد. 

براساس ارزیابی‌های شرکت اف‌جی‌ای، در صورتی‌که تحریم‌های آمریکا سر جای خود باشند، میانگین صادرات ایران در سه ماهه چهارم می‌تواند تا میزان 124000 بشکه در روز بهبود یابد. در صورت بازگشت دو‌طرفه واشنگتن و تهران به توافق هسته‌ای 2015، یا همان برنامه جامع اقدام مشترک، این محدودیت‌ها می‌تواند برداشته شود. مذاکرات در آوریل در وین از سرگرفته شد و تا اواسط ژوئن و بعد از انتخاب رئیسی به تاریخ دیگری موکول شود.  

محمد جواد ظریف، وزیر امور خارجه دولت روحانی در ژوئیه گفت که، بعد از شروع فعالیت دولت جدید، مذاکرات از سر گرفته خواهد شد. اما حسین امیر عبداللهیان روز گذشته گفت که بازگشت تهران به مذاکرات می‌تواند ماه‌ها زمان ببرد. 

در صورت برداشته شدن تحریم‌ها، صادرات بنزین ایران در ماه‌های بعد از آن 10 تا 20 درصد افزایش خواهد یافت. ایران بیش از آن توان فروش ندارد.