حذف پروژه های ایرانی، جایگاه «خاورمیانه» را به عنوان اصلی ترین صادرکننده پلی اتیلن به جهان به خطر می اندازد

پتروتحلیل- تحریم های ایران: بازار های معاملات آتی نفت خام در روز چهارشنبه هم زمان با اطلاع تاجران از پیامد های احتمالی خروج آمریکا از توافق هسته ای با ایران، سیر صعودی به خود گرفتند. قیمت نفت خام برنت ICE 2/36 دلار در هر بشکه افزایش یافت و به 77/21 دلار در هر بشکه رسید، در حالی که قیمت نفت خام ماه ژوئن NYMEX 2/08 دلار در هر بشکه افزایش یافت و به 71/14 دلار در هر بشکه رسید.

به گزارش «پتروتحلیل»، داده های Global Platts نشان می دهد، قیمت نفت خام دبی در روز چهارشنبه 73/90 دلار در هر بشکه ارزیابی شد، که بیشترین میزان خود از 26 نوامبر 2014 با قیمت 74/205 دلار در هر بشکه بود.

رئیس جمهور آمریکا دونالد ترامپ در روز سه شنبه خروج آمریکا از توافق هسته ای با ایران و اعمال مجدد تحریم های «همه جانبه» اقتصادی بر روی این کشور را اعلام کرد.

تحریم های مربوط به انرژی تجارت های جدید را به سرعت تحت تاثیر قرار می دهند. اما وزارت خزانه داری آمریکا به شرکت هایی که از قبل با ایران قرارداد داشتند تا 4 نوامبر برای پایان دادن به آنها فرصت داد.

تحریم های ثانویه، شرکت های بین المللی که بخواهند به تجارت خود با ایران ادامه دهند را از سیستم بانکی آمریکا خارج می کند.

وقتی که آمریکا در سال های 2012 تا 2015 تحریم ها را اعمال کرد، خزانه داری به کشور های خاصی اجازه واردات نفت ایرانی را داد، با این شرط که هر 180 روز اعلام کنند که اتکای آن ها به طور «قابل توجهی در حال کاهش» است. اما اتحادیه اروپا در آن زمان به آمریکا پیوست، رخدادی که این بار تحلیلگران آن را پیش بینی نمیکنند. 

تصمیم ترامپ در خروج از توافق هسته ای با ایران و اعمال مجدد تحریم ها می تواند تاثیرات گسترده ای بر روی نفت جهانی، گاز طبیعی، فلزات و بازار های پتروشیمی داشته باشد.

تاثیرات نفتی

طبق بررسی اکثر تحلیلگران Global platts، اعمال مجدد تحریم ها از سوی آمریکا بر روی ایران در ابتدا تولید نفت این کشور را 200000 بشکه در روز و پس از 6 ماه 500000 بشکه در روز کاهش خواهد داد. اما برخی از تحلیلگران بر این باورند که تحریم ها در نهایت روزانه 1 میلیون بشکه در روز از عرضه نفت ایران را کاهش خواهند داد. 

طبق داده های S&P Global Platts، در حدود 200000 بشکه در روز از صادرات نفت خام ایران در نیمه اول 2019 در خطر خواهد بود، زیرا متحدان آمریکا همچون کره جنوبی و ژاپن در واکنش به تحریم ها، خرید های خود را کاهش خواهند داد.

پاول شلدون از تحلیلگران Platts گفت: «تسلیم شدن در برابر تحریم های یکطرفه آمریکا بسیار سخت تر از تسلیم شدن در برابر تحریم های چندجانبه سال 2012 می باشد. این اتفاق می تواند اشتهای دولت ترامپ را برای تحریم شرکت های خارجی آزمایش کند، و اصطلاح «قابل توجه» در قوانین تحریم ها به طور بالقوه فضای مذاکره را باز می گذارد و می توان از آن برای اجتناب از مجادلات تجاری استفاده کرد.»

مقامات آژانس بین المللی انرژی در روز چهارشنبه گفتند که «آماده اند» تا هرگونه کمبود عرضه در بازار را برطرف کنند. کارکرد اصلی آژنس بین المللی انرژی همکاری و انتشار ذخایر ضروری نفت خام است. آخرین بار آژانس بین المللی انرژی ذخایر ضروری خود را در پاسخ به مشکلات طولانی مدت عرضه نفت خام که به دلیل جنگ داخلی لیبی در سال 2011 بوجود آمده بود، منتشر کرد.

احتمالا عربستان سعودی و تعدادی از متحدان عربی آن ها در اوپک باید این شکاف تولید را پر کنند، که به طور بالقوه پایانی بر توافق کاهش تولید اوپک/غیر اوپک می باشد.

آژنس بین المللی انرژی تخمین می زند که اوپک روزانه 3/41 میلیون بشکه ظرفیت ذخیره دارد، که به عنوان تولیداتی از آن یاد میشود که در طی 90 روز قابل بهره برداری است و برای «مدتی طولانی توانایی تامین بازار را دارد». عربستان سعودی که با اختلاف بزرگترین تولیدکننده اوپک است، روزانه 2/18 میلیون بشکه از این ظرفیت ذخیره را در اختیار دارد. طبق داده های آژانس، دیگر کشور هایی که ظرفیت ذخیره را در اختیار دارند متشکل از امارات متحده عربی (310000 بشکه در روز)، عراق (310000 بشکه در روز) و کویت (240000 بشکه در روز) هستند.

همچنین پیش بینی می شود که روسیه، که از بزرگترین کشور های طرفین توافق کاهش تولید غیر اوپک است، بتواند تولیدات خود را تا 1 ماه آتی روزانه در حدود 100000 تا 150000 بشکه افزایش دهد.

پالایشگاه های اروپایی در حال آماده سازی برای بازگشت احتمالی تحریم ها هستند. میزان علاقه اروپایی ها به نفت خام ترش عربستان سعودی و عراق در حال افزایش است، زیرا این کشور ها با قیمت های مناسب به دنبال جذب مشتریان هستند. اروپا در حدود 700000 بشکه در روز یا یک سوم صادرات نفت ایران را دریافت می کند.

وزیر اقتصاد ترکیه نیهات زیبکچی در مصاحبه تلوزیونی گفت، ترکیه هیچ برنامه ای برای تغییر روابط تجاری خود با ایران ندارد.

ایران در دو دهه گذشته تامین کننده اصلی نفت خام ترکیه بوده است. طبق آخرین داده های Global Platts، تولید ایران در ماه آوریل 3/83 میلیون بشکه در روز بود، که به میزان 2/91 میلیون بشکه در روز از ژانویه 2016، زمانیکه توافق هسته ای اجرایی شد، بیشتر بود.  

صادرات نفت ایران پیش از اعلام ترامپ از 2/45 میلیون بشکه در روز در ماه آوریل عبور کرد، و علیرغم تولیدات ثابت، از آنجایی که اکثر تحلیلگران پیش بینی میکردند که آمریکا از توافق هسته ای خارج و اقدام به اعمال مجدد تحریم ها می کند، صادرات ایران در مقایسه با ماه مارس 400000 بشکه در روز افزایش یافت.

صادرات نفت خام ایران به آسیا در ماه آوریل 1/81 میلیون بشکه در روز افزایش یافت، که سهمی 67 درصدی در مجموع صادرات نفت به آسیا داشت، و بزرگترین مقصد آن ها چین بود.

منابع صنعتی در سئول گفتند، کره جنوبی از پیش تصمیم گرفت تا فعالیت تجاری با ایران را محدود کند و احتمال می رود واردات نفت خام این کشور از ایران در نیمه دوم 2018، بیش از 60 درصد کاهش داشته باشد.

پالایشگاه های دولتی چین خود را در موقعیت بهتری می بینند و با توجه به پیش بینی ها در رابطه با کاهش واردات کره جنوبی و ژاپن از این تولیدکننده خلیج فارسی و بعد از اینکه آمریکا در روز سه شنبه اولین قدم را برای اعمال مجدد تحریم ها بر روی تهران برداشت، میتوانند به مقدار کافی و با قیمت مناسب از ایران نفت بخرند.

پالایشگاه های آسیایی از اوایل سال 2017 واردات نفت خام سبک آمریکا را افزایش داده اند.

تولیدات نفت خام آمریکا افزایش یافته است، و طبق تخمین تحلیلگران Platts، ظرفیت صادرات خلیج آمریکا به میزان 3/7 میلیون بشکه در روز رسیده است. طبق داده های اداره اظلاعات انرژی آمریکا، این میزان با بیشترین میزان صادرات هفتگی نفت خام آمریکا با مقدار 2/33 میلیون بشکه در روز مقایسه می شود.

پیشرفت ها برای صنعت جهانی کشتیرانی قابل توجه است، زیرا میتواند تاثیرات جدی بر روی جریان تجاری با جابجایی منظم اجناسی به ارزش میلیارد ها دلار به داخل و خارج از ایران به وسیله تجارت و شرکت های کشتیرانی همچون Vitol، Glencore، Torm و Maersk داشته باشد. یکی از مدیران اجاره کشتی در سنگاپور و صاحب شرکت جهانی اجناس تجاری گفت: «مشکل اصلی مسئله پرداختی است زیرا تقریبا تمام بانک های بین المللی با نیویورک روابط مالی دارند.»

تاثیرات بر گاز طبیعی

شرکت توتال و دیگر شرکت های نفتی بزرگ اروپایی فعال در ایران در حال سنجش پاسخ خود به تصمیم ترامپ هستند، که می تواند امید های آن ها را برای گشودن منابع نفتی وسیع ناامید کند، و پروژه گازی بزرگ فرانسوی ها در پارس جنوبی را به سرعت به زیر انتقادها بفرستد.

شرکت توتال در سال 2017 با شرکت ملی نفت ایران در جهت گسترش فاز 11 پارس جنوبی قراردادی امضا کرد، که روزانه قادر به تولید 57 میلیون متر مکعب گاز خواهد بود.

شرکت توتال با واشنگتن برای چشم پوشی از تحریم ها لابی کرده است. به گفته منابع نزدیک، توتال تاکنون در پارس جنوبی مبلغی در حدود 100 میلیون دلار صرف کرده است—تکمیل فاز اول این پروژه 2 میلیارد دلار تخمین زده میشود که شرکت های چینی CNPC و ایرانی Petropars نیز در آن دخیل هستند.

این مقدار گاز در آغاز سال 2021 بازار داخلی ایران را تامین می کند.

ایران بعد از روسیه بیشترین میزان ذخایر گاز (34 تریلیون متر مکعب) را دارد و در رویای تبدیل شدن به یکی از بزرگترین صادرکنندگان گاز و گاز طبیعی مایع در سال های آتی است.

ایران در حال حاضر حجم کمی از گاز – در حدود 40 میلیون متر مکعب— به ترکیه، عراق و ترکمنستان صادر می کند. آن عرضه ها مورد هدف تحریم های قبلی آمریکا نبودند، اما تهران میخواهد توسعه میدان پارس جنوبی را تسریع ببخشد تا صادرات در مقیاس بزرگتر را آغاز کند.

بخش وسیعی از تولیدات آن ها – که اخیرا در میزان 85/0 میلیون متر مکعب در روز ثابت مانده است – در داخل کشور مصرف می شود. آن ها برنامه دارند تا در مارس 2019 میزان تولیدات خود را به 1 میلیون متر مکعب در روز برسانند.

تاثیرات بر پتروشیمی

با اعمال مجدد تحریم ها از سوی آمریکا در حدود 4/4 میلیون تن ظرفیت پلی اتیلن که قرار بود در سال 2025 از آن بهره برداری شود، در هاله ای از ابهام قرار می گیرد. تحریم های جدید برای پروژه های 60 میلیارد دلاری سرمایه گذاری مانع ایجاد می کند و می تواند جلوی تکنولوژی یا دیگر مشارکت های های فنی که از سوی شرکت های بین المللی لازم است را بگیرد.  

پتروشیمی ایران بر روی وفور خوراک اتان در پارس جنوبی که با قطر سهیم است، متمرکز شده است.

خاورمیانه در حال حاضر بزرگترین صادرکننده پلی اتیلن به جهان است. اگر پروژه های ایرانی کنسل شوند، مازاد صادرات خالص پلی اتیلن منطقه به آمریکای شمالی که انتظار می رود تا سال 2028  مازاد صادراتشان از 12/2 میلیون تن عبور کند، نزدیکتر خواهد شد. این به معنی است که شاید خاورمیانه در مقابل آمریکا جایگاه خود را به عنوان عرضه کننده اصلی پلی اتیلن به جهان از دست دهد.