آیا هدف‌گذاری 130 میلیون تن تولید سالانه محصولات پتروشیمی تا سال 2025 دست یافتنی است؟!

پتروتحلیل- صنعت پتروشیمی ایران باتوجه به همه‌گیری کووید-19 که فعالیت‌های پتروشیمی را به شدت مورد اختلال قرار داده، با خطرات فزاینده‌ای روبرو است، و کالاهای شیمیایی و پلیمری، بویژه اتیلن و پلی‌اتیلن، با کاهش قیمت و انقباض تقاضا هم در بازار داخلی و هم در بازار خارجی، مواجه هستند. قرنطینه کشوری موجب تضعیف فعالیت‌های صنعتی شده، اما فراتر از دوره قرنطینه، ما انتظار داریم زنجیره‌های ارزش، مشخصاً صنعت تأمین خودروسازی، به سبب تحریم‌های آمریکا که برخی از تولیدکنندگان پتروشیمی را هدف گرفته‌اند و افت درآمد نفتی، مورد فروپاشی قرار بگیرند.

در نتیجه ما بر این باوریم که هدف‌گذاری 130 میلیون تن تولید سالانه محصولات پتروشیمی تا سال 2025، امری دست‌نیافتنی است. 

کم‌بهره‌گیری از ظرفیت و محدودیت‌های خوراک مشکلی دیرپا باقی می‌ماند که با پیگیری توسعه در این کشور تنها بدتر خواهد شد، درحالی‌که همزمان بادهای مخالف از کندی بازارهای خارجی کلیدی این کشور، چین و هند، نیز حس می‌شود. باتوجه به مواجهه این کشور با احیای آهسته و طولانی از رکود عمیق 2019 و 2020، بازار داخلی نیز نخواهد توانست کاهش فروش خارجی را جبران کند. این مشکلات موجب کاهش شدید افتتاح پروژه‌های جدید شده، که نشانگر آن است که رشد ظرفیت از 2023 بطور قابل توجهی کاهش خواهد یافت.

کندی سرعت سرمایه‌گذاری بالادستی و افت بازار انرژی می‌تواند موجب شکست شرکت ملی نفت در رسیدن به هدف‌گذاری خود مبنی بر افزایش تخصیص خوراک به مجتمع‌های پتروشیمی از 33 میلیون تن در سال 2019 به 62 میلیون تن در سال 2021 و 86 میلیون تن در سال 2025 بشود. اهداف محقق نشده فعالیت تولیدی پتروشیمی داخلی را محدود کرده و عملاً واحدها را به انبار تبدیل می‌کند.

براساس زمان تکمیل پروژه‌هایی که اکنون در دست احداث هستند، پیش‌بینی ما این است که ظرفیت پتروشیمی ایران در 2024 بدین شرح باشد:

15.5 میلیون تن در سال اتیلن، 10.7 میلیون تن در سال پلی‌اتیلن، و 2.4 میلیون تن در سال پلی‌پروپیلن. این پیش‌بینی با تکمیل پروژه‌های اولفین 11 و 12 که به ترتیب دارای ظرفیت‌های 2.0 میلیون و 1.2 میلیون تن در سال هستند، محقق خواهد شد. متانول (با 24 میلیون در تن سال) و کودها (آمونیوم در سطح 9.8 میلیون و اوره در رقم 15.4 میلیون تن در سال) دیگر حوزه‌های قابل توجه رشد هستند. بااین‌وجود، بسیاری از واحدهای جدید با تعویق در تکمیل روبرو خواهند بود و ما انتظار داریم که سطح بهره‌برداری از ظرفیت به سبب چالش‌های بازار خارجی و انقباض بازار داخلی، پایین باشد. بر این اساس، رشد ظرفیت نشانگر سلامت صنعت نیست.

یک عامل خطرساز، علاوه بر مخاطرات جغراسیاسی، که رشد پتروشیمی ایران را مورد تضعیف قرار می‌دهد، مشکلات دیرپای کمبود آب است.

عدم دسترسی‌پذیری آب به واحدهای در دست احداث مانع از پیشرفت دست کم 5 میلیون تن در سال ظرفیت شده است.