آیا تولید مجتمع های پتروشیمی ایرانی در شرایط افت تقاضای صادراتی کاهش یافته است؟

پتروتحلیل: یادداشت|محمدحسین جعفرزاده*-با توجه به منابع عظیم میعانات گازی در کشور، پیش بینی منابع معتبر بین المللی بر آن است که تا سال 2025 میزان تولید میعانات گازی در حدود 15 میلیون تن و مقدار تقاضای داخلی به حدود 4 میلیون تن خواهد رسید که بر این اساس در حدود 11 میلیون تن در سال بعنوان ظرفیت صادراتی کشور در پیش رو خواهد بود. لذا با توجه به نقش پررنگ کشورهای عربستان و قطر در میزان تولید و صادرات میعانات گازی منطقه خاورمیانه و همچنین قراردادهای تجاری طولانی مدت میعانات گازی مابین کشورهای چین، عربستان و آمریکا و نهایتا نیاز داخل به محصولات پلی الفینی و تکمیل زنجیره پایین دست آن، ضرورت استفاده از میعانات گازی بعنوان خوراک واحدهای پتروشیمی تولیدکننده زنجیره محصولات الفینی (پروپیلن، اتیلن و بوتادین) را دو چندان نموده تا با تبدیل میعانات گازی به مواد با ارزش افزوده بالاتر ضمن جلوگیری از خام فروشی، به تنوع سبد محصولات پتروشیمی کشور افزوده و ارزآوری بیشتری برای کشور به ارمغان داشته باشد. 

لذا باتوجه به دلایل فنی و بازرگانی ذیل سیاست کاهش تولید ناشی از کاهش تقاضای صادراتی در حال حاضر راهبردی نمی باشد:

1-اکثر مجتمع های بزرگ پتروشیمی کشور (تولید کننده  محصولات نهایی پلی الفینی ) دارای عمر بیش 20 سال بوده که تنش ناشی از افزایش و کاهش تولید غیر برنامه ریزی شده موجب فرسودگی تجهیزات اساسی انها خواهد شد. که تامین تجهیزات مورد نیاز مذکور در زمان  تعمیرات اساسی سالانه مجتمع باتوجه به شرایط تحریمی حاکم ، چالش جدی برای مجتمع ها در پی خواهد داشت.

2-باتوجه به اینکه اکثر مجتمع های پتروشیمی کشور با محدودیت جهت تامین کاتالیست های مورد نیاز خود مطابق الزامات لایسنسور روبرو میباشند ، این امر نیز از جمله ملاحظات اساسی در افزایش یا کاهش ظرفیت تولید غیر برنامه ریزی مجتمع ها می باشد.

3-با مرور خلاصه مقاله تحلیلی نیگل داویس و نیل فلمینگ  به تاثیر شرایط فعلی حاکم بر بازار صادراتی محصولات پتروشیمی  به این نتیجه خواهیم رسید کاهش تقاضای محصولات پتروشیمی امری موقتی خواهد بود و با بازگشایی کارخانه های تولیدی پوشاک و محصولات  پلاستیکی آماده و نیمه آماده کشور چین ، شاهد جهش صعودی تقاضای محصولات پتروشیمیایی خواهیم بود.

4- با توجه به اینکه قیمت‌های پایین تر نفت ، کاهش قیمت‌ها در بازار جهانی پتروشیمی و بخصوص آسیا را تشدید کرده است. قیمت‌های نقدی محصولات پتروشیمی در بازارهای آسیا تقریبا به سقوط قیمت نفت واکنش فوری نشان دادند و این واکنش در مشتقات نفتی اولیه مانند نفتا سریعتر بود.تقریبا 55 درصد اتیلن تولیدی در جهان از نفتا و مایعات سنگین‌تر تولید می‌شود، هر چند خوراک مصرفی برای تولید اتیلن در مناطق مختلف دنیا بسیار متنوع است. تجزیه اتان، سایر میعانات گازی رایج‌ترین خوراک‌ها هستند.با تجزیه نفت و سایر مایعات گازی ، دامنه وسیعی از الفین‌ها و آروماتیک‌ها تولید می‌شود که در همه بخش‌های صنعت استفاده می‌شوند و بطور مستقیم تحت تاثیر تغییرات قیمت نفت قرار می‌گیرند. 

 * کارشناس حوزه صادرات مشتقات نفتی و محصولات پتروشیمیایی