چالش قیمت گذاری محصولات پتروشیمی و خوراک بین مجتمعی

پتروتحلیل- قیمت گذاری پایه محصولات پتروشیمی توسط شرکت ملی صنایع پتروشیمی و همچنین اختلاف نظر بر سر اختصاص خوراک بین مجتمعی با ارز مبادله ای و یا آزاد به شرکت های پتروشیمی همواره مورد بحث کارشناسان این حوزه بوده است. از این رو گفت و گویی داشتیم با دکتر مهر افشان، معاون بازرگانی پتروشیمی فن آوران که در ادامه بخشی از آن را می خوانید:

فرآیند قیمت گذاری پایه محصولات پتروشیمی دارای چه مشکلاتیم است؟

قیمت گذاری پایه محصولات پتروشیمی توسط دفتر صنایع پایین دستی شرکت ملی صنایع پتروشیمی انجام می شود که متاسفانه با اشکالاتی در مورد نحوه قیمت گذاری و شاخص روبه رو است، مثلا همواره در میزان فریت و پریمیوم ها اشکال وجود دارد؛ چرا که معمولا پریمیوم ها را در نظر نمی گیریند. معمولا در مجلاتی مانند آیسیس، آرگوس وپلاتس این موارد رعایت می شود.

بورس کالا نیاز به نیروهای متخصص پتروشیمی دارد که در بورس مستقر شوند، چرا که عرضه پتروشیمی ها شبیه نفت و فرآورده های نفتی، مانند: گازوییل بنزین، نفت سفید و ... دیگر محصولات پالایشگاهی نیست.

پتروشیمی ها در فروش نیاز به مذاکرات بیشتری دارند، به همین دلیل هم که در بورس های دنیا کمتر مورد معامله قرار می گیرند و بیشتر محصولات نفتی و فرآورده های نفتی در بورس هایی مثل نایمکس ، سایمکس سنگاپور، آی پی ای لندن به فروش می رسند. از این رو فروش محصولات در بورس های کالایی به دلیل نبود ساختار و مشکلات کلیدی کمتر موفق بوده است. از سوی دیگر همواره تصور بر این است که نیروهای مالی در این عرصه کافی هستند، اما واقعیت این است که علاوه بر آشنایی با مباحث مالی و بورس برای فروش محصولات باید با محصولات پتروشیمی و مشتریان و ... آشنایی وجود داشته باشد.

همچنین در بورس ها، نحوه معاملات کاغذی و چگونگی استفاده از آنها، نحوه تحویل محصولات به صورت فیزیکی و کاغذی نیز مورد بحث است و البته بسیار هم مهم هستند، به عنوان مثال در دنیا در روز ۸۵ میلیون بشکه نفت به صورت فیزیکی معامله می شود، اما در بورس ها بیش از ۹۰۰ هزار بشکه نفت و اخیرا بیش از یک میلون و ۳۰۰ هزار بشکه نفت در روز مبادله می شود؛ یعنی به صورت کاغذی مورد معامله قرار می گیرد و به تحویل فیزیکی منجر نمی شود و کاغذی به صورت فیوچر، آپشن، فوروارد و سوآپس معامله می شود. این معاملات قراردادهای توافقی هستند و اگر پیش بینی ها درست درست انجام شده باشد به سود و اگر نادرست باشد به ضرر ختم می شود. نهایتا هم تعدادی از این معاملات به ضرر و تعدادی دیگر هم به سود ختم می شوند.

چرا بر سر اختصاص خوراک بین مجتمعی با ارز مبادله ای و آزاد به شرکت های پتروشیمی اختلاف وجود دارد؟

یکی از موضوعات مهم در صنعت پتروشیمی خوراک بین مجتمعی است. واقعیت این است که مشکل کلیدی از آن جا آمده که وقتی همه مجتمع ها به شرکت ملی صنایع پتروشیمی متعلق بود، در واقع جیب توی جیب بود و مسله ای وجود نداشت، قیمت خوراک توسط یک مجتمع به مجتمعی دیگر اعلام می شد و این قیمت خیلی مهم نبود، چرا که به عنوان مثال هم فن آوران و هم تندگویان متعلق به شرکت ملی صنایع پتروشیمی بود.

اما در حال حاضر بعد از واگذاری ها و خصوصی شدن شرکت های پتروشیمی داستان تفاوت کرده است، مثلا شرکت پتروشیمی فن آوران یک شرکتی خصوصی و زیر نظر وزارت رفاه است. سهامداران این شرکت قبول نمی کنند که خوراک براساس فوب منهای ۵ درصد و با ارز مبادله ای به شرکت های دیگر داده شود. به نظر بنده این چالشی بزرگ در صنعت پتروشیمی است و شرکت ملی صنایع پتروشیمی به عنوان نهاد رگلاتوری و حاکمیتی باید این موضوع را حل کند. شرکت های خصوصی که از طریق سازمان خصوصی سازی واگذار شده اند، چرا باید خوراک بین مجتمعی را با ارز دولتی به شرکت های دیگر بدهند؟ سهامداران شرکت ها مقایسه می کنند و می گویند: یک بخشی از محصول با قیمت «الف» صادر می شود و بخشی دیگر به عنوان خوراک بین مجتمعی با قیمت «ب» به شرکت های داخلی داده می شود. چرا قیمت الف و ب به میزان زیادی اختلاف دارد و به این ترتیب کم کم از سهم خوراک بین مجتمعی شرکت های دیگر کم می شود. از طرف دیگر فلسفه وجودی دو مجتمعی مثل تندگویان و MTB بندرامام براساس متانول و اسیداستیک فن آوران شکل گرفته است و اگر پتروشیمی فن آوران به آنها خوراک ندهد، این مجتمع ها با مشکل روبه رو شده و قادر به تولید نخواهند بود، از این رو مشکل بسیار پیچیده شده است.

از سوی دیگر به عنوان مثال شرکت پتروشیمی فن آوران مجبور است که به این مجتمع ها خوراک بدهد؛ چرا که می گویند: با تمام تعهدات وارگذار شده اید، این در حالی است که دادن خوراک بین مجتمعی به این شرکت ها عدم نفع ۱۵ تا ۲۰ میلیاردی را هر سال برای ما به دنبال دارد و این به یک چالش تبدیل شده است، امیدوارم که کشور به سمتی برود که از حالت دو نرخی ارز خارج شود و این معضلات نیز پایان یابد؛ چرا که واقعیت این است که تمام قراردادهای ما با پایین دستی ها مثل تندگویان و MTB بندرامام با معضل مواجه شده است و این موضوع باید حل شود.